محمود مصدق/

تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی به مدارس غیردولتی هم رسیده است. خبرها حکایت از خارج شدن تعدادی از مدارس غیرانتفاعی از چرخه آموزشی دارند. موضوعی که گویا به دخل و خرج این گونه مدارس برمی‌گردد.

دایرکنندگان مدارس غیردولتی می‌گویند، شهریه‌های مصوب با توجه به رشد اجاره‌بها، پاسخگوی هزینه‌های تمام شده‌شان نیست و به همین دلیل بعضی از آنان الگوی شهریه تعیین شده را رعایت نمی‌کنند و از سوی دیگر خیلی از خانوارها هم معتقدند شهریه‌ها بیش از حد زیاد است و اگر این روند ادامه داشته باشد احتمالاً آن‌ها مجبورند در آینده فرزندانشان را در مدارس دولتی ثبت‌نام کنند که پُر واضح است در این صورت شاهد افزایش تراکم کلاس‌های مدارس دولتی بویژه در کلانشهرهای کشور خواهیم بود. شاید ترس از وقوع همین اتفاق است که امروز خیلی از کارشناسان و مسئولان حوزه آموزش و پرورش از ضرورت حمایت از مدارس غیردولتی از سوی دولت سخن می‌گویند هر چند معتقدند در درجه نخست دولت باید مدارس دولتی را زیر پر و بالش بگیرد.

• شهریه‌ها تناسبی با هزینه‌ها ندارد

مجتبی زینی وند، رئیس سازمان مراکز و مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: بیش از ۸۵ درصد مدارس غیردولتی استیجاری‌ هستند و اجاره‌بها آن‌ها بشدت افزایش یافته است یعنی وضعیت طوری شده که فعالیت مدارس غیر دولتی را کمی سخت کرده تا حدی که برخی از آن‌ها از دور فعالیت خارج شده‌اند، با این وجود ما براساس یک حد میانه الگوی شهریه را تعیین کردیم. البته برخی مدارس هم الگوی شهریه را رعایت نمی‌کنند بر همین اساس ادارات کل استان‌ها را موظف کردیم تا به صورت جدی بر اجرای دقیق مصوبه شهریه نظارت داشته باشند و در صورت ضرورت با متخلفان برخورد کنند.

وی سپس به نقش اجاره‌بها فضای آموزشی در تعیین شهریه مدارس غیردولتی می‌پردازد و می‌افزاید: براساس آن چیزی که پیشتر تعریف کرده بودیم، شاخص اجاره‌بها نقش 30 درصدی در تعیین شهریه داشت اما اکنون که اجاره‌بها چند برابر افزایش یافته این میزان اثرپذیری، بی‌معناست. مثلاً اجاره مدرسه‌ای که سال گذشته 30 میلیون تومان بوده امسال 50 میلیون تومان شده که این یعنی میزان تأثیرپذیری الگوی شهریه از میزان اجاره‌بها را دو برابر کرده است. حق‌الزحمه معلمان حق‌التدریس و لوازم و تجهیزات مصرفی نیز به همین شکل است. برای مثال تصور کنید قیمت کاغذ سال گذشته چقدر بوده و امسال چقدر شده است. این موارد مبنای هزینه‌های تمام شده است اما به هرحال ما به خاطر وضعیت خاص کشور، همراهی با برنامه‌های دولت و همچنین کمک به مردم، میزان شهریه مدارس را متناسب با هزینه تمام شده آموزش قرار ندادیم. یعنی شهریه مصوب با آنچه در واقعیت است، تناسب ندارد. به عبارت دیگر یک سقفی را در نظر گرفتیم و میانگین افزایش شهریه را به نسبت سال پیش 15 درصد لحاظ کردیم که خیلی از مؤسسان در این زمینه از ما گله‌مند هستند.

زینی‌وند با اشاره به اینکه مدارس غیردولتی سال پیش، بیش از ۴۵ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی مالی برای آموزش و پرورش و دولت از حیث فضا و تجهیزات و... داشته‌اند، تصریح می‌کند: بنابراین راهی جز حمایت از این نوع مدارس، از طریق اجرای مواد 10، 12، 25 و 27 قانون تأسیس مدارس غیردولتی نداریم.

وی با اشاره به اینکه مدارس غیردولتی به لحاظ فضای آموزشی بشدت با مشکل روبه‌رو هستند، می‌گوید: این درحالی است که طبق ماده 12، آموزش و پرورش می‌تواند زمین‌ها و فضاهای آموزشی خالی خود را در قالب عقد قرارداد اجاره یا فروش و با شرایطی که در قانون مشخص شده است، به مدارس غیر دولتی بدهد که تاکنون خیلی محدود این ماده اجرایی شده است. یا طبق ماده 10 موظف است تسهیلاتی به صورت قرض‌الحسنه برای تأمین هزینه‌ها در اختیار مؤسسان مدارس غیردولتی قرار دهد که تاکنون چیزی از هیچ یک از دولت‌ها پرداخت نشده است. فقط تنها توجهی که این دولت نسبت به دولت‌های پیشین داشته، این است که امسال برای نخستین‌ بار بودجه‌ای برای صندوق حمایت از توسعه مدارس غیردولتی به منظور اجرای ماده 13 و بیمه معلمان مدارس غیردولتی مناطق کم برخوردار در نظر گرفته شده که امیدواریم هرچه زودتر تخصیص پیدا کند.

• شهریه چگونه باید تعیین شود ؟

داوود محمدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هم اگر چه معتقد است مدارس غیردولتی با توجه به قانونی بودن فعالیتشان باید مورد حمایت دولت باشند، اما در عین حال به قدس می‌گوید: در خصوص شهریه‌ها باید به این نکته توجه کنیم که شهریه باید براساس شاخص تورم سالیانه باشد تا مدارس خصوصی هم بتوانند فعالیت کنند. از سوی دیگر باید بین تعیین شهریه مدارس و توان پرداخت مردم تعادل ایجاد شود، یعنی در سطح کلان نباید شهریه‌های این گونه مدارس خیلی افزایش پیدا کند تا بیشتر مردم قادر به پرداخت شهریه‌ها باشند.

وی با اشاره به نقش زیاد شاخص اجاره‌بها در تعیین شهریه مدارس غیردولتی می‌گوید: نکته اساسی اینجاست که عموم افرادی که این مدارس را تأسیس می‌کنند کسانی هستند که از تمکن مالی مناسبی برخوردار نیستند، در نتیجه اقدام به اجاره فضاهایی برای این منظور می‌کنند که با توجه به شرایط موجود، مجبورند اجاره‌بهای زیادی پرداخت کنند که اگر از تعداد دانش‌آموز کافی برخوردار نباشند، طبعاً دچار مشکل می‌شوند.

وی می‌گوید: اجاره فضای آموزشی با رقم‌های سنگین، بسیاری از مراکز و مدارس غیردولتی را با مشکل مواجه کرده؛ با این وجود بر این باوریم که اگر افراد مکان‌های آموزشی در تملک خود ندارند و نمی‌توانند شرایط لازم را فراهم کنند، نباید هیچ اصراری به فعالیت در این حوزه داشته باشند، چون متضرر می‌شود.

• حمایت اول از مدارس دولتی

میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم در گفت‌وگو با قدس از ضرورت حمایت از مدارس دولتی می‌گوید و متذکر می‌شود: حمایت از مدارس غیردولتی اشکالی ندارد و قانون هم این اجازه را داده است. به هرحال ما در بعضی جاها کمبود مدارس دولتی داریم و از سوی دیگر شرایط مالی دولت نیز امکان توسعه مدارس دولتی را نمی‌دهد، بنابراین باید از مدارس غیردولتی حمایت کرد.

وی ادامه می‌دهد: البته دولت باید ابتدا از مدارس دولتی حمایت کرده و مشکلات این مدارس را حل و فصل کند و پس از آن چتر حمایتی خود را روی مدارس غیردولتی باز کند.